Seminole (pobl)

Seminole

Enghraifft o'r canlynol	grŵp ethnig
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Pobl frodorol o Ogledd America yw'r Seminole. Maent bellach yn byw yn Florida, lle maent yn dod, a hefyd Oklahoma, lle y'u halltudwyd gan y bobl wyn. Maent yn un o'r hyn a alwodd Americanwyr gwyn yn nawddoglyd fel y 'Pum Llwyth Gwâr'. Ceid poblogaeth o 31,971 o'r bobl yn 2010. Ceir hefyd ffilm Gorllewin Gwyllt o'r enw Seminole.

Trosolwg

Daeth y genedl Seminole i'r amlwg yn y 18g; roedd yn cynnwys Americanwyr Brodorol o daleithiau presennol Georgia, Mississippi, Alabama, a Florida, gan amlaf o genedl y Muscogee (Creek) ond hefyd Americanwyr Affricanaidd yn ffoi rhag caethwasiaeth o Georgia (y Seminole Du). Tra bod tua 3,000 o Seminole wedi'u halltudio i'r gorllewin o Afon Mississippi, gan gynnwys Cenedl Seminole Oklahoma, a enillodd aelodau newydd ar y daith, arhosodd 300 i 500 o Seminoles ac ymladdodd yn ac o gwmpas yr Everglades yn Florida. Bu farw 1,500 o filwyr yr Unol Daleithiau mewn cyfres o dri rhyfel yn erbyn Seminoles Fflorida, ond ni osodwyd unrhyw gytundeb heddwch ffurfiol arnynt na hyd yn oed ei gynnig, felly ni wnaethant ildio i lywodraeth yr Unol Daleithiau. Dyma pam mae'r Florida Seminoles yn galw eu hunain yn "bobl ddi-orchfygol."

Mae eu henw presennol yn anffurfiad o'r gair Mvskoke (iaith Creek) simano-li, ei hun yn addasiad o'r cimarrón Sbaeneg, sy'n golygu "gwyllt", "dihangwr".

Gadawodd y Peilot Willis ei arwyddlun personol i'r N.124, sef arwyddlun pennaeth Seminole. Daeth "pennaeth Sioux", ym mis Ebrill 1917, yn arwyddlun swyddogol yr Escadrille La Fayette.

Heddiw, mae gan y Seminoles sofraniaeth dros eu tiroedd llwythol; mae eu heconomi yn seiliedig ar dybaco, twristiaeth, a gamblo, “Seminoles” hefyd yw'r llysenw ar gyfer timau chwaraeon Prifysgol Talaith Florida.

Hanes

Coeehajo, Chief, 1837, Smithsonian American Art Museum

Dynes Seminole, gan George Catlin, 1834

Ar ôl concwest Sbaen yn yr 16g, dinistriwyd brodorion Fflorida gan afiechyd a chredir i'r ychydig o oroeswyr gael eu symud i Giwba gan y Sbaenwyr pan ddaeth Florida dan reolaeth Prydain yn 1763.

Yn gynnar yn y 18g, dechreuodd aelodau o Genedl Lower Town Creek ymfudo i Florida i dorri'n rhydd o reolaeth Upper Town Creek a chymysgu â'r ychydig bobl frodorol a oedd yn byw yno, gan gynnwys yr Yuchis, Yamasees. Fe'u galwyd wedyn yn "Seminoles", sy'n deillio o'r gair "cimarrón" sy'n golygu "gwyllt" (yn eu hachos nhw "dynion gwyllt") yn Sbaeneg. Roedd y Seminoles yn llwyth heterogenaidd a oedd yn cynnwys yn bennaf Lower Creek Georgia, Musckogee a oedd yn siarad Mikasuki, a dihangodd Americanwyr Affricanaidd caeth, ac i raddau llai Americanwyr gwyn ac Indiaid o lwythau eraill.

Roedd yr Unified Seminoles yn siarad dwy iaith, Creek a Mikasuki (tafodiaith fodern o Hitchiti), dau aelod gwahanol o'r teulu ieithoedd Muskogeaidd, grŵp iaith sydd hefyd yn cynnwys Siocto (Choctaw) a Chickasaw. Am y rhesymau ieithyddol hyn yn bennaf y mae llwyth presennol Miccosukee o Fflorida yn cynnal ei hunaniaeth unigol. Mae'n debyg bod y Seminoles yn byw ar delerau da gyda'r Sbaenwyr a'r Saeson. Ym 1784, dychwelodd y cytundeb a ddaeth â Rhyfel Chwyldroadol America i ben Florida i reolaeth Sbaen. Fodd bynnag, roedd dirywiad yr Ymerodraeth Sbaenaidd yn caniatáu i'r Seminoles ymgartrefu'n ddyfnach i gorsydd Florida.

Hyd nes i fwyafrif o Seminoles gael eu halltudio i Diriogaeth India (Oklahoma bellach) ar ôl yr Ail Ryfel Seminole.

Amrywiol

• Ceir sawl tref wedi eu henwi'n Seminole ar hyd de'r Unol Daleithiau.
• Ceir hefyd ffilm Gorllewin Gwyllt dan y teitl, Seminole.

Dolenni allanol

• (Saesneg) Site officiel de la tribu Séminole de Floride Archifwyd 2011-09-02 yn y Peiriant Wayback
• (Saesneg) The sovereign Miccosukee Seminole Nation official site Archifwyd 2023-02-28 yn y Peiriant Wayback
• (Saesneg) Hitchiti-Mikasuki Creation Story
• (Saesneg) Seminole History Archifwyd 2005-03-26 yn y Peiriant Wayback Gwefan swyddogol Talaith Florida